نشست تربتی «نقش و جایگاه طلاب در جامعه امروز» در حوزه علمیه رسول اعظم(ص) برگزار شد.
این نشست که روز چهار شبنه 19 / 3 / 1394 به مناسبت آغاز سال تحصیلی 94 این حوزه با همکاری انجمن دانش آموختگان المصطفی در مسجد جامع مجتمع علمی - فرهنگی رسول اعظم0ص) برگزار گردیده بود؛ کارشناسان و سخنرانان حول موضوع جلسه به ایراد سخن پرداختن که ابتدا به مناسبت سال روز میلاد فاطمه الزهرا(س) مداح اهلبیت به مدیحه سرایی پرداخت و سپس معاونت انجمن دانش آموختگان المصطفی جناب آقای علی شا فایق با موضوعات:
وَ ما کانَ الْمُؤْمِنُونَ لِیَنْفِرُوا کَافَّةً فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ کُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِیَتَفَقَّهُوا فِی الدِّینِ وَ لِیُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذا رَجَعُوا إِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرُونَ (122)
در آغاز تولد دخت نبی گرامی اسلام، ام ابیها، فاطمه زهرا(س) را خدمت فرزند بزرگوارش، صاحب زمان و منجی انسان و شما مومنین تبریک و تهنیت گفته و نیز موفقیت شما طلاب گرامی را در سال نو تحصیلی از خدای منان استدعا نموده و امید وارم که جان تان با وزیدن نسیم دانش سبز شود و شکوفا گردد.
نشستی که امروز از طرف مدیریت مدرسه مبارکه رسول اعظم و انجمن دانش آموختگان المصطفی در کابل برگزار شده است، به موضوع بس مهم و ضروری توجه کرده است. موضوعی که در سال 1389 به صورت جدی و وسیعتر در قالب یک همایش با عنوان «حوزه های علمیه؛ گذشته، حال و آینده» برگزار شد.
اکنون پس از چهار سال، برگزار کنندگان این نشست، بار دیگر و در حوزه خاصتر، در قالب نشستی با عنوان «وظایف علما در عصر حاضر» به این مسأله توجه کرده اند.
من سخنانم را در این زمینه با بهره گیری از قرآن کریم و روایات پیشوایان بزرگوار اسلام به این صورت عرض می کنم که:
آنچه تحت عنوان «وظایف علماء» نام برده می شود در دو حوزه «محتوای وظیفه» و «روش اجرای وظیفه» قابل بررسی است.
حوزه نخست را آیه ی شریفه ای که در آغاز سخن تلاوت شد، به صورت کامل بیان می کند. با توجه به این آیه علما دو وظیفه دارند: 1. تفقه در دین، 2. انذار قوم بر اساس تفقه دینی انجام شده. پس محتوای وظیفه علماء، «دین» است.
اما باید توجه داشت که دین یک امر جزئی و کوچک نیست؛ دین، آنچنان که به ما آموخته اند و در زندگی خود نیز با آن مواجهیم، از سه بخش کلان تشکیل شده است؛ عقاید، اخلاق و احکام. هر یک از این سه بخش، خود نیز حاوی مباحث و مسایل بسیار است.
با توجه به این گستردگی و وسعت، ضروری است که اهم و مهم درنظر گرفته شود و آن بخشی از دین که اهمیت درجه یک دارد، در گام نخست مورد توجه قرار گیرد و...
گام نخست طلبه های مثل من و شما این است که این محتوا را از منابع درست و صحیح آن فرا بگیریم و بعد نوبت به گام دوم می رسد که محتوای فرا گرفته را به دیگران برسانیم و یا بر اساس آن محتوا، دیگر همسانان خود را انذار کنیم.
حوزه دوم در بحث وظیفه علما، حوزه روش است.
برای فهم روش انجام وظیفه خوب است که علماء به آیه شریفه لَقَدْ کانَ لَکُمْ فی‏ رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَة و حدیث شریف منسوب به امام زمان(عج) که فرمود: فی ابنة رسول الله لی اسوة حسنة توجه فرمایند و روش پیامبر و دخت گرامیش، که امروز میلاد آن بانوی مکرم است، را پیشه نموده و بر اساس آن مشی نمایند.
به صورت مشخص من به سه نمونه از روش آن پیشوایان انسانی اشاره نموده و با توجه به این سه نمونه، وظایف اکنونی علماء کرام را تبیین می نمایم.
1. پیامبر گرامی اسلام طبیبی بود که برای مداوای بیماران خود، به نزد آنان می رفت و منتظر حضور آنان در خانه و مسجد خود نمی نشست.
امروزه که جوانان کمتری در مساجد حضور می یابند و آن هم در مراسم های خاص، و اندک اتفاق می افتد که جوانان در جستجوی مسایل دینی خود سراغ علماء بروند، خوب است که علماء به عنوان جانشینان پیامبر، به پیش جوانان در هر کوی و برزن بروند و برای درمان فکری- فرهنگی آنان اقدام کنند.
انذار پس از تفقه یک امر ضروری است و این کار باید انجام شود؛ اگر جوان به مسجد آمد، وظیفه عالم است که انذار کند و اگر جوان به مسجد نیامد باز هم وظیفه عالم است که نزد جوان برود و انذار کند.
2. حُسن خُلق و نیز اعتدال ویژگی دیگر نبی گرامی بود. او حتی از افراط در عبادت و زهد منع کرد و جوان صحابی را به دلیل ترک خانواده و افراط در زهد ملامت کرد.
در رفتار شخصی و اجتماعی، پیامبر و دختر بزرگوارش نیک خوی و معتدل بودند. امروزه که موج افراط گرایی از یک سوی و موج تفریط گرایی از سوی دیگر بر فضای جوامع اسلامی هجوم آورده است، وظیفه علماء است که با روش میانه و نیک خویی انذار قوم و ابلاغ پیام دین بکنند.
3. نکته سوم که در بحث روش می خواهم اشاره کنم، تصمیم ها و فعالیت های جمعی و برنامه ریزی شده و منظم است. «نظم» و «جماعت» دو مفهوم گرانسنگ و با ارزش در الگوی وظیفوی اسلامی است.
عباراتی چون «أَمْرُهُمْ شُورى‏ بَیْنَهُمْ»، «ید اللّه مع الجماعة» و «ثُمَّ تَتَفَکَّرُوا مَثْنى‏ وَ فُرادا» و نیز توصیه های اکیدی که نسبت به بحث «نظم» و «نظام» صورت گرفته است، ناظر به همین بحث است.
رساندن پیام دین، انذار جامعه و هدایت انسان ها زمانی میسر است که برای انجام آن، عالم دین روشمند گام بردارد.
از سکوت و انفعال دوری کند، معتدل و نیک خوی باشد و نیز برنامه و نظم داشته باشد و دیگران را نیز شریک کار و فعالیت خود سازد و از نظرات نیک آنان بهره گیرد و نظرات نادرست دیگران را اصلاح کند.
خلاصه سخن اینکه، محتوای وظیفه عالم، «دین» است که نخست باید دانسته شود و آنگاه ابلاغ گردد و روش عالم نیز باید روش پیامبر اسلام و دخت گرامیش فاطمه زهرا(س) باشد.

حجت الاسلام استاد فیاض لومان یکی دیگر از سخنرانان نشست علمی بود که ایشان به نکات ذیل اشاره داشتند:
1. نکاتی با توجه به مناسبت امروز:
با ختم نبوت و عروج ملکوتی نبی گرامی، اگرچه وحی قطع شد اما الهام همچنان ادامه داشت. زهرای مرضیه(س) یکی از آن انسان هایی بود که خداوند به ایشان الهام می کرد، چنان که به مریم(س) الهام می کرد.
فضیلت دیگر فاطمه(س) این بود که وقتی در نماز می ایستاد، 70 هزار ملَک مقرب بر او سلام می کردند.
فضیلت دیگر فاطمه این است که هنگام خلقت فاطمه، درخت طوبی به اندازه محبین فاطمه برگ داد؛ این برگ ها ریخت و ملایک خداوند آن را جمع کردند. هنگامی که قیامت برپا شود، ملایک این برگ ها را به دست محبین زهرا می دهند تا سند برائت آنان از آتش جهنم باشد. فضایل دیگری نیز وجود دارد که بیان آن زمان بسیار می طلبد.
2. اما راجع به موضوع نشست امروز:
شروع نزول قرآن با آیه های مبارکه سوره علق، اشاره به این نکته است که دوره و عصر قرآن، دوره و عصر تعقل، خواندن و نوشتن است.
وظیفه عالم است که «فقیه» شود و «فقیه» کسی است که «محَدَّث» باشد. محدث بودن به راحتی به دست نمی آید؛ عالم برای «محدَث» شدن باید درس بخواند، تفسیر بنویسد، رساله فقهی بنویسد و زهد و تقوا نیز باید داشته باشد. افزون بر سیر در آفاق، سیر در انفس نیز باید داشته باشد. عالم باید همان کاری را کند که پیامبر می کرد.
ما علماء، اکنون در حال شکست خوردن هستیم! چرا؟ محسن قرائتی در حال پیروزی است و موفق است، شهید سید سرور واعظ در دوره خود پیروز بود و موفق بود.
دلیل عدم موفقیت ما چند نکته است:
1. ایمان به مدرسه و درس حوزوی نداریم؛ تن و جسد ما در مدرسه است و میل و دل ما در دانشگاه. اخلاصی که باید نسبت به درس و بحث حوزوی داشته باشیم نداریم.
2. تقوا نداریم؛ نماز شب علمای گذشته بیدارگر بود و نماز شب ما خواب آور است. آنان در نماز های شفع و وتر بینا می شدند؛ از چیزهای خبر می شدند که هنوز اتفاق نیافتاده بود. با نماز شب و با دعا مشکلات علمی خود را حل می کردند اما ما چه؟
اسلام و قرآن به کار ما، به تلاش ما محتاج است. معصوم فرمود: اگر آن چهار شیخ محدِث نبودند، حدیث های پدران ما کهنه می شد.
گاندی گفت: غرب هوش زیاد دارد اما خدا را فراموش کرده است؛ این فراموش کردن خدا گناه نابخشودنی است. فعالیت های متناقض غرب که از یک سوی برای ما مکتب، سرک و کوچه می سازد و از سوی دیگر داعش را می آورد ناشی از همین هوش زیاد بدون خداست.
هوش تنها، هوش بدون خدا کافی نیست؛ ویرانگر است.
ما به عنوان عالم این عصر، باید تغییر کنیم، باید تحول بپذیریم؛ باید مثل 1400 سال پیش نباشیم. تحول و تغییر یک امر ضروری و اجتناب ناپذیر است؛ اما باید این تغییر و تحول در یک مدار و بر یک محور باشد.
سیاره ها حرکت می کنند، تغییر و تحول می پذیرند اما از مدار خارج نمی شوند و بر گِرد یک محور می گردند.
خلاصه سخن اینکه، طلبه امروز، عالم امروز وظیفه و مسئولیت متفاوت از طلبه و عالم 1400 سال پیش دارد. وظیفه طلبه و عالم امروز خیلی سنگین تر است. طلبه و عالم امروز باید زحمت بیشتر بکشد و در عصر قرآن، بخواند، بنویسد، تعقل و تفکر کند، تقوای بیشتر داشته باشد و کار بیشتر بکند.
عالم امروز باید توان شکافتن اتم و بمب هسته ای ساختن را داشته باشد؛ چون قوت اسلام و مسلمان به آن وابسته است.
آیه ای شریفه ای که فرمود: «وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَیْلِ» شامل اتم سازی نیز می شود.

در بخش دیگر از مراسم؛ جناب آقای سردار حسین نظری (محقق) مدیر حوزه علمیه رسول اعظم(ص)، ضمن اشاره به رسالت حوزه و طلاب به ارائه برنامه ها و گزارش از فعالیت های حوزه در سال گذشته پرداخت.
آقای نظری در رابطه با رسالت حوزه ها به سه نکته اشاره کرده و فرمودند:
یکی از رسالت های حوزه تفقه در دین است که در گذشته حضور عالمان برجسته با همین اساس و روی همین اصل بوده است؛ و رسالت دیگر ابلاغ که در این زمینه نیز هیچگاه از سوی علما و حوزات کوتاهی و قصوری صورت نگرفته و گاه این ابلاغ در قالب نوشته کتاب شریف مانند لمعه دمشقیه با جوهر قلم از خون عالم زندانی (شهید اول) تحقق یافته و گاه با مطالعات طاقت فرسای شخصیت های مانند علامه امینی در کتابخانه های گرم تابستان هندوستان و گاه با مناظرات بی امان سلطان الواعظین و گاه هم با فریاد های انقلابی و راهگشایی شخصیت های بی نظیر و روحانیت شهید مانند شهید بلخی، شهید مبلغ، شهید واعظ و.... به انجام رسیده و رسالت سوم که عینیت بخشی به احکام و دستورات دینی بوده به خوبی صورت گرفته است؛ اما متأسفانه امروزه به خاطر سه عامل عده از مدارس با سابقه و نامدار کشور به رکود و تعطیلی کشیده شده است؛ که عوامل مختلف در آن دخیل بوده است که عبارتند از:
بی تجربه گی گردانندگان مدارس و عمده عامل رکود وراثتی شدن اداره و شئون برخی از مدارس است که این حالت شکننده بوده و راه بیرون رفت از این معضل و امروزی شدن طلاب در سه عامل است.
1ـ جدیت طلاب، جدیت نه تنها در درس خواندن بلکه در ارتباط با خدا و امام عصر(عج) و کوشش در فراگیری علوم اکتسابی.
2ـ همراهی اساتید؛ که این استادان محترم باید ضمن حفظ سرمایه و دست آورد گذشتگان و تکیه بر متون اصیل حوزوی نسبت به غنا بخشی متون و محتویات بپردازند تا طلاب هر روز و هر جلسه احساس کند که چیزهای نو و تازه ای به دست آورده است.
3ـ برنامه ریزی و استفاده از نظرات کارشناسان، باید مدیران و مدبران مدارس و حوزات نیاز روز را سنجیده و نسبت به برنامه ریزی های خویش همه جوانب را در نظر گرفته تا در صورت همراهی دو عامل قبلی تواند در رونق و شکوفایی حوزات سهیم باشند.
که در پایان جلسه با دعای مؤسس محترم مجتمع علمی فرهنگی رسول اعظم(ص) ـ جناب حجة ا الاسلام و المسلمین حاج آقای عارفی و اهدای تقدیرنامه به شاگردان برتر صنوف پایان یافت.